Mésyéédanm,
Kolèg konséyé jénéral,
Jòdila nou sanblé prensipalman pou palé dè lègzamen a prèmyé Désizyon Modifikatif an lanné-la.
Jodila nou ka rèspèkté sa nou té di é maké lanné pasé, kivédi fè réyinyon a sanblaj an lang natif-natal an-nou pannan tout mwa kréyòl-la, « Kréyòl An Mouvman », kon nou bay non.
A pa pou fè bèbèl, men sé on mannyè pou nou montré tout popilasyon-la kijan idantité an-nou, kijan kilti an-nou pa alawoulib padavwa sé adan-y noutout ka pwan sous, é dépasé tout diféransiyasyon
nou pé ni.
Palé kréyòl adan on rényon a Konsèy jénéral sé asèpté-vwè kè nou ni dé lang natirèl, yonn pa ka pwan lanmen si lòt, é di èvè fòs kréyòl-la sé on lang ki lwen mò, ki ka viv pliplis ankò
jòdila adan nenpòt ki sitiyasyon.
Palé kréyòl adan on rényon a konsèy jénéral, sé di ho é fò kè bokantaj-la si lang prèmyé-la é lang dézyèm-la pa ni pon sans padavwa sé noumenm noumenm annou ka mété on klasman an tèt
an-nou.
Palé kréyòl adan on rényon a konsèy jénéral, sé rikònèt tout chimen-la lang-la ja fè la é sa ka rété pou-y fè, pou-y « détòtiyé sé lèspwi kolonizé-la » sé sa nou ka
mandé.
Sa vwé, a pa ni adan on jou, ni adan on mwa nou ké sové lonnè a kréyòl-la, fondas a idantité an-nou.
Men an ka kwè sé grènn diri ka fè sak diri, é sé senbòl-lasa, sé bon lakòz-lasa ké fè kréyòl-la vansé. An pé di san pwoblèm kè òwganizasyon « Kréyòl An Mouvman » sé yonn adan sé la.
An té ké vlé pou lokazyon-lasa bay lavwa pou kolèg Sigiska, komisyon zafè kiltirèl é DACP-la pou tousa yo fè ki ban nou on pwogramasyon ho konsa.
Chè kolèg, chè konpatriòt, an ka envité zòt, viv tout mouvans-lasa tout mwa òktòb-la adan rèspè a pwogram-la é ti liv a sé mo kréyòl-la yo pa ka tann touléjou la kè yo ba zòt la.
Kolèg chè, an té ké vlé woutouné asi mannyè a réyalizasyon a tousa adan pawtikilarité a larèl politik la nou yé la avan nou rantré an plen mitan kè a réyinyon-la.
On larèl politik asé èspésyal pou tout nasyon fransé davwa dékatman asi sé rètrèt-la ka fè moun lévé gawoulé é ka fè Lafrans désann an lari.
On lwa ki nésésè, men nou ni on santiman séryé Gouvènman Fransé-la vlé fòsé-y pasé jan i yé la, alòs kè i pa asé byen paré silon mwen.
On lwa, nou ay konbat an séna-la é dépozé enpé pwopozisyon modifikasyon a lwa pou fè konèt sitiyasyon an-nou Gwadloup pou nou tout-di i pa menm biten.
On lwa ki pa ka kyenn kont dè jan travay agrikiltè fòsan ni jan sé agriltè-la adan pwazon klòwdékonn-la alòs kè yo ka kyenn kont dè sé travayè-la ki adan amyant-la an Frans.
On lwa ki pa ka kyenn kont dè espésifisité a rètrèt adan sé dépawtèman lòtbò dlo Lafrans, parapòt a rèta yo fè pou pwan-y an kont é mèt SMIC-la a nivo kon an Frans dèpi 1995.
On lwa ki pa konèt kijan vi travay-la chiktayé kotésit, menm biten ki prim a lavi chè ki a 40% pou sé fonksyonè-la.
On lwa, ki ka chaviré fenfon a sosyété-la men ki pa ka kyenn kont dè sitiyasyon a sé madanm-la piplis sé la ki lévé timoun a yo tousèl, menm biten pou sé la ki rété travay an kaz a yo.
On lwa nou ka kontinyé konbat pas i pa bon. Sé travay-la ka péyé-y olyé sé kapital-la padavwa 85% a lajan-la ka vin dè sé travayè-la tousèl.
Larèl pawtikilyé a travay an-nou chè kolèg, sé osi sé kou matrak-la si ékonomi lòtbò ki touché LODEOM-la é défiskalizasyon-la.
A pa prèmyé fwa yo éséyé chanjé tousa, sa ki vlé di dè govènman an gouvènman yo ni on jan pou vwè kotésit toujou rété an tan lontan, toujou santralisé asi Pari é toujou étwèt kivèdi yo vlé
nou toujou atann si yo.
On biten pou fè nou bigidi, pou nou pa vansé kifè pé ké ni kréyasyon antwèpriz, pé ké ni travay alòs ké LODEOM-la té fèt pou 15 lanné i pòkò menm bay tout rézilta a-y.
Sé on biten ki pa bon ban nou chè kolèg. On biten i ka mandé sé DOM-la mété dé fwa plis lajan pasé sa Lafrans ka mété pou yo ékonomizé, é konsa nou pé ké ni nou pou nou envesti
340 milyon €.
Si noutout sanblé é fè onsèl, nou ka vin pli fò pou défann menm konba-la, padavwa on pèp ki pa ka travay a pa on pèp, sé on pilo moun é sa, nou ni pou fè tann sa dépi anho a léta é koumansé pa
Prézidan Larépibik.
Chè kolèg, kontèks politik-la, sé osi réfòm téritoryal-la ki ka vin la si nou ka gadé pli lwen,
Asi pwen-lasa noutout sav byen kè gouvènman-la pa andwa mèt si tab-la menm modèl pou nou épi pou Lafrans san kyenn kont dè laliwonaj an-nou é san vlé fè pon jès ankò.
E dayè sé an mouvans-lasa, an ba yo an Séna-la douvan CMP-la ki ka travay asi réfòm téritoryal-la pou yo fè an sòt mété Gwadloup an déwò.
Noutout sav méné Gwadloup pa on biten fasil. I pa dwètèt fèt anpangal, men fò nou travay ansanm ansanm pou woufè on Gwadloup doubout pou vansé. A pa zafè a déotwa grangrèk oben zafè a sé
moun politik-la tousèl men zafè a tout pèp Gwadloup é sé-y i dwètèt bay lavwa.
Fò noutout maré ren an-nou pou gadé an fenfon viraj-la ka vin la, gadé-vwè ka i ka pòté adan ékonomi an-nou, ki travay i ka pòté ban-nou, kijan nou ka mèt anrout pou noutout kontan é pou i kyenn
kont dè dévlòpman dirab.
Chè kolèg sé tousa nou pou fè, vansé yonn asi lòt on pa apré on pa pou nou voyé péyi-la monté pou nou chak touvé plas an-nou, sa pé sé konsa nou ké pé di adan on prèmyé tan nou dwèt kontinyé
dékatman-la èvè pèp-la pou mèt si pyé on pwojè ki ké voyé nou monté é ki ké rèspèkté sa ki té maké lè nou fè kongré a dépawtèman é réjyon.
Apré sa, nou ké ni pou fè on déba trankil si gouvèwnaj Gwadloup é voyé on pwopozisyon ki ké kyenn kont dè sa nou pé fè an péyi-la é nou ké voyé-y ba prézidan larépiblik an bout a lanné-la.
An ka-lasa nou dwètèt voté on garanti pour rèprézantasyon a téritwa-la, jan nou pé vwè divini an-nou ki ka balansé ant on vòt ininominal é on vòt ki ka kyenn kònt dé sitiyasyon an-nou, pou tout
pouvwa-la pa rété an men a onsèl group moun.
Chè kolèg, rèsponsabilité an-nou sé maché an menm kadans a konsyans an-nou, pou yo pa oblijé nou maché adan on lwa nou pa vlé. Chwazi ranjé lwa-la pou i kay èvè toutmoun.
Daprè mwen sé sa ki rèsponsabilité lè nou gadè listwa an-nou, sé mèt nou dakò pou sèvi péyi-la.
Sé byen sa nou nou kay prévwa èvè prézidan a Laréjyon pou mété-y an léta èvè sé éli dépawtmantal-la é réjyonal-la ké sanblé avan fen a lanné-lasa pou ba prézidan Larépiblik dékatman pou nou
chanjé sé enstitisyon an-nou la pou yo vansé.
Konnyéla, nou kay palé zòt dè sa pou ki biten nou sanblé jòdila sa nou té maké adan Désizyon Modifikatif-la,
E zòt ka pèwmèt mwen di vitman-présé sa nou té maké avan Gi LÒSBA kolèg prézidan a komisyon a finans, dékatyé sa nou té maké.
Désizyon-lasa ké fè nou modifyé sé dépans-la é rèsèt-la pou nou pé rèspèté sa nou di jis an fen a lanné-la adan plizyè dosyé :
Pou sa ka ki rèsèt, ni ékilibraj adan sèksyon envèstisman é fonksyònman.
Sé rèsèt envèstisman-la ka bésé dè 2,3M€, pou kyenn kont a kréyasyon a sé kolèj-la, alòs kè sé rèsèt fonksyonman-la ògmanté pou 3,7M€.
Pou sa ki dépans, Désizyon Modikatif-lasa ké fè nou rèspèkté sa nou maké si plizyè nivo.
An vlé di envèstisman pou ba sé komin-la on kou-d men ki monté a 1,8M€ ou ankò kréyé machin a glas asi sé pò dépawtmantal-la. Yo bénéfisyé 1,3M, é sé kolèj-la 2,9 M€.
Tousa pou nou ba politik solidarité an-nou plis fòs :
An vlé di 5M€ anplis pou sé granmoun-la
3M€ pou pwan an chaj sé dépans a sé moun andikapé-la.
Mésyé, Danm, chè kolèg, mi tousa an ni pou vwè épi zòt an komansman a rényon-lasa,
An ka mandé zòt tout annou mèt anrout san atann pli lontan.
Mèsi onpil pou koutasyon a zòt !
